Ο ΠΥΡΕΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Από την Δρ. Καλλιρρόη Καμιζή, Παιδίατρο
Ο πυρετός στα βρέφη και τα παιδιά συνήθως υποδεικνύει υποκείμενη λοίμωξη και αποτελεί αιτία ανησυχίας για τους γονείς . Αποτελεί το συχνότερο σύμπτωμα που οδηγεί στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, μια από τις συχνότερες αιτίες εισαγωγής στο νοσοκομείο και - παρά την πρόοδο στην ιατρική περίθαλψη - οι λοιμώξεις εξακολουθούν να αποτελούν το πρώτο αίτιο θανάτου σε παιδιά <5 ετών.
Περίπου 20% των παιδιών ανεξαρτήτως ηλικίας που προσέρχονται στα ΤΕΠ έχουν πυρετό χωρίς εμφανή εστία κι απαιτούν πολύ προσεκτική αντιμετώπιση για τη διαφορική διάγνωση μεταξύ ιογενούς λοίμωξης και σοβαρής βακτηριακής.
Αυτή την περίοδο, όπως και κάθε χειμώνα, παρατηρείται έξαρση των αναπνευστικών (κυρίως) λοιμώξεων, αυξημένη νοσηρότητα, άπειρα περιστατικά πολλαπλών διαδοχικών λοιμώξεων (back to back) κυρίως στα μικρά νήπια, αυξημένη μεταδοτικότητα στα πλαίσια υψηλών ιικώνφορτίων λόγω κινητικότητας του πληθυσμού και συγκεκριμένων κοινωνικών συμπεριφορών, συννοσηρότητες κι εξάντληση των μεγάλων παιδιατρικών νοσοκομείων, τα οποία αναγκάζονται να νοσηλεύουν από πρωτοβάθμια ως και τεταρτοβάθμια περιστατικά , λόγω ανεπάρκειας κάλυψης των αναγκών για βραχείες νοσηλείες παιδιών σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο.
Έτσι λοιπόν κάθε παιδί με πυρετό πρέπει να βρίσκεται υπό επιτήρηση σωστά ενημερωμένων κι εκπαιδευμένων γονέων αλλά κι όλοι οι γιατροί πρέπει να αντιμετωπίζουμε με σύνεση, πολλή προσοχή, τήρηση των πρωτοκόλλων της σύγχρονης παιδιατρικής κι εξατομίκευση κάθε περιστατικό πυρετού.
Οι στόχοι είναι :
α) έγκαιρες, στοχευμένες διαγνώσεις ώστε όπου είναι απαραίτητη η αιτιολογική θεραπεία , να ξεκινά έγκαιρα
β) συνεχής αξιολόγηση της σοβαρότητας και των σταδίων της λοίμωξης ώστε ένα βαρέως πάσχον παιδί να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά
γ) εκτίμηση ενδείξεων εισαγωγής στο νοσοκομείο αλλά παράλληλα αποφυγή μη απαραίτητων εισαγωγών κι εξάλειψη φαινομένων ‘’πυρετοφοβίας’’ . Οι μη απαραίτητες εισαγωγές εξαντλούν το σύστημα υγείας αλλά πρωτίστως το ίδιο το παιδί και την οικογένεια. Εφόσον πληρούνται οι προυποθέσεις ένα πάσχον παιδί να αντιμετωπιστεί στο σπίτι , είναι το βέλτιστο σενάριο για εκείνο, ωστόσο απαιτεί επαγρύπνηση των γονέων και συνεπή, προσεκτική επικοινωνία της οικογένειας με τον θεράποντα παιδίατρο ο οποίος θα επιβλέπει στενά το περιστατικό. Τα περιστατικά που ξεκάθαρα πληρούν κριτήρια εισαγωγής πρέπει να εισάγονται έγκαιρα ενώ στα οριακά/αμφίβολα περιστατικά που χρήζουν διερεύνησης εντός νοσοκομείου δεν πρέπει να γίνεται καμία “έκπτωση” υπό το πρίσμα αναβολών λόγω π.χ. γιορτινών ημερών, ταξιδιών, κινητικότητας των οικογενειών κ.λ.π.
ΜΠΟΡΕΙ Ο ΠΥΡΕΤΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ;
Σαφώς όχι , με εξαίρεση τη νοσολογική οντότητα που ονομάζεται υπερθερμία. Ο πυρετός από μόνος του είναι ένα σύμπτωμα υποκείμενης νόσου. Η θερμοκρασία του σώματος ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου και δεν αυξάνεται ανεξέλεγκτα. Η νοσηρότητα ή η θνησιμότητα δεν σχετίζεται με τον πυρετό αλλά με το υποκείμενο νόσημα.
ΜΠΟΡΕΙ Ο ΠΥΡΕΤΟΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ;
Σαφώς ναι. Η αυξημένη θερμοκρασία σώματος είναι μέρος της πρώτης γραμμής άμυνας του οργανισμού. Αναστέλλει την ανάπτυξη μικροβίων και τον πολλαπλασιασμό των ιών, ενισχύει τη δραστηριότητα της ιντερλευκίνης 1, των βοηθητικών Τ κυττάρων ,τη σύνθεση ανοσοσφαιρινών(αντισωμάτων), την κινητικότητα και φαγοκυτταρική ικανότητα των πολυμορφοπύρηνων κυττάρων και τη δραστηριότητα της ιντερφερόνης.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΥΡΕΤΟ;
1. Αποτελεί φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε οποιαδήποτε λοίμωξη
2. Αποτελεί τον πρώτο μηχανισμό άμυνας εναντίον της λοίμωξης
3. Ο πυρετός ελέγχεται πολύ καλά από τον εγκέφαλο ( υποθάλαμο) και δεν μπορεί να ανέβει ανεξέλεγκτα
4. Αντιπυρετικά χορηγούνται στα παιδιά όχι με στόχο να έχουν φυσιολογική θερμοκρασία αλλά με στόχο να αισθάνονται καλύτερα. Το πιο σημαντικό είναι πώς αισθάνονται ή πως φαίνονται τα παιδιά . Αξιολογείται περισσότερο η όρεξή τους για παιχνίδι, για φαγητό, η διάθεσή τους, η γενική τους κατάσταση και η συμπεριφορά τους και λιγότερο το ύψος των πυρετικών κυμάτων. Μπορεί μια αθώα ιογενής λοίμωξη να προκαλέσει στο παιδί πολύ υψηλά πυρετικά κύματα κι αντίστροφα μπορεί ένα παιδί να έχει χαμηλά πυρετικά κύματα, δεκατική πυρετική κίνηση ή υποθερμία και να πάσχει από βαριά διεισδυτική λοίμωξη. Υψηλός πυρετός δεν σημαίνει κατ’ανάγκη σοβαρή λοίμωξη ούτε χαμηλός πυρετός κατ’ανάγκη ήπια λοίμωξη.
5. Ο πυρετός από μόνος του ΔΕΝ μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη
6. Τα αντιπυρετικά πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή στις σωστές δοσολογίες κι όταν πραγματικά τα χρειάζεται το παιδί.
7. Ο πυρετός δεν ευθύνεται για τους πυρετικούς σπασμούς κι ο έλεγχός του με αντιπυρετικά δεν μπορεί να περιορίσει τα επεισόδια πυρετικών σπασμών.
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ ΝΑ ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΝΤΙΠΥΡΕΤΙΚΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ;
όταν το παιδί παρουσιάζει πόνο, δυσφορία, παραλήρημα, εκσεσημασμένη υπνηλία επί πυρετού. Σε αυτές τις περιπτώσεις στοχεύουμε στη βελτίωση της ευεξίας του παιδιού ώστε να μπορεί να προσλαμβάνει όσο το δυνατόν καλύτερα τα υγρά που απαιτούνται για να διατηρηθεί η ενυδάτωσή του
όταν υπάρχει αυξημένος ρυθμός μεταβολισμού όπως στα εγκαύματα,
στα παιδιά με αυξημένο κίνδυνο υποξίας λόγω αναπνευστικής νόσου όπως στα παιδιά με βρογχιολίτιδα
επι υπερπυρεξίας με θ> 40οC . Στην περίπτωση αυτή μειώνουμε τις πιθανότητες παραληρήματος και αφυδάτωσης.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΥΡΕΤΟ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΣΟΒΑΡΗ ΛΟΙΜΩΞΗ;
Από την ομάδα των ανοσοεπαρκών :
Α) τα νεογνά
Β) τα βρέφη 1-3 μηνών
Γ) βρέφη και νήπια ως 36 μηνών με πυρετό χωρίς εστία
Δ) βρέφη, νήπια και παιδιά πλήρως ανεμβολίαστα ή μερικώς εμβολιασμένα για την ηλικία τους
Ε) παιδιά με υπερπυρεξία >40οC
ΣΤ) παιδιά με πυρετό που εμφανίζουν πετέχειες/αιμορραγικό εξάνθημα Ζ) παιδιά με ψυχοκινητική καθυστέρηση , των οποίων η ορθή κλινική εξέταση είναι δυσχερής και στα οποία μπορεί η διάγνωση να καθυστερήσει εξαιτίας δυσκολιών στον χειρισμό τους
Η ομάδα των ανοσοκατεσταλμένων παιδιών όπως:
Παιδιά με δρεπανοκυτταρική νόσο ή μεσογειακή αναιμία, διαβητικά παιδιά , παιδιά με ασπληνία, πρωτοπαθείς ανοσοανεπάρκειες , HIV , συγγενείς καρδιοπάθειες, παιδιά που φέρουν κεντρικές φλεβικές γραμμές , μεταμοσχευμένα, αιμοκαθαιρόμενα , παιδιά με υποκείμενα ογκολογικά νοσήματα/κακοήθειες
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΠΥΡΕΤΟ;
“TRAFFIC LIGHT SYSTEM”
Παιδιά υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσο :
ωχρότητα, με αγγειοκινητικές διαταραχές (δέρμα σαν “δίκτυ”), φαιό ή κυανό δέρμα, χείλη ή γλώσσα
καμιά αντίδραση στα εξωτερικά ερεθίσματα
αδυναμία αφύπνισης , λήθαργος
αδύναμο, υψίσυχνο ή συνεχές κλάμα
γογγυσμός
σοβαρή ταχύπνοια
μέτριες ή σοβαρές εισολκές ευένδοτων σημείων θώρακος
μειωμένη σπαργή δέρματος
προέχουσα πηγή στα βρέφη
Παιδιά ενδιάμεσου κινδύνου για σοβαρή νόσο :
ωχρότητα δέρματος χειλέων ή γλώσσας διαπιστωμένη ή αναφερόμενη από τον γονιό
υποτονία
δεν χαμογελά
δύσκολη αφύπνιση
μειωμένη δραστηριότητα
αναπέταση ρινικών πτερυγίων
ξηρότητα βλεννογόνων
μειωμένη σίτιση
μειωμένη διούρηση
ρίγος στην άνοδο του πυρετού
Παιδιά χαμηλού κινδύνου για σοβαρή νόσο:
φυσιολογικό χρώμα δέρματος, χειλέων, γλώσσας
φυσιολογική αντίδραση στα κοινωνικά ερεθίσματα
χαρούμενο παιδί, χαμογελά
μένει ξύπνιο ή αφυπνίζεται εύκολα
δυνατό , ζωηρό κλάμα όταν κλαίει
φυσιολογική σπαργή δέρματος και όψη οφθαλμών
ζωηρό στα μεσοδιαστήματα του πυρετού, παίζει
ΠΟΤΕ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΠΥΡΕΤΟ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ;
Ο παιδίατρος αποφασίζει την εισαγωγή ενός πορτοκαλί ή κόκκινου περιστατικού με βάση συγκεκριμένα κλινικά και εργαστηριακά κριτήρια. Επιπρόσθετα, ανεξάρτητα από το “χρώμα” του περιστατικού , συνυπολογίζονται κι οι ακόλουθοι παράγοντες για να αποφασιστεί η εισαγωγή:
κοινωνικοί κι οικογενειακοί λόγοι
συννοσηρότητες ή ακόμα και νοσήματα σε άλλα μέλη της οικογένειας
άγχος των γονέων κι επιμονή τους ότι “δεν είναι το παιδί που ξέρουν”
επαφή με άλλα άτομα με σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη
πρόσφατο ταξίδι σε τροπικές χώρες ή περιοχές ενδημικές για ορισμένα λοιμώδη
όταν η παρούσα κατάσταση του παιδιού έχει αναγκάσει τον γονιό να αναζητήσει ιατρική γνώμη επανειλημμένα
αν η οικογένεια έχει βιώσει προηγούμενο περιστατικό σοβαρής μικροβιακής λοίμωξης ή θάνατο από λοίμωξη και οι γονείς έχουν αυξημένο άγχος για την παρούσα κατάσταση
όταν η εμπύρετη λοίμωξη χωρίς σαφή εστία επιμένει περισσότερο από το αναμενόμενο στα πλαίσια μιας ιογενούς λοίμωξης
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ / "SAFETY NET"
ΣΗΜΕΙΑ ΕΠΑΓΡYΠΝΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΠΥΡΕΤΟ ΠΟΥ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Εξασφαλίζουμε επαρκή ποσότητα υγρών , για τα θηλάζοντα βρέφη εντατικοποιούμε τον θηλασμό με μικρότερα ίσως αλλά τακτικότερα γεύματα
Αναγνωρίζουμε σημεία αφυδάτωσης όπως ξηρούς βλεννογόνους, απουσία δακρύων, μείωση διούρησης, εισέχοντες οφθαλμούς και εισέχουσα πρόσθια πηγή ( για τα βρέφη και τα μικρά νήπια με ανοιχτή πηγή είναι πολύ σημαντικό σημείο που οι γονείς μπορούν να εκπαιδευτούν από τον παιδίατρό τους στην αναγνώρισή του)
Ελέγχουμε και εκτιμούμε την κατάσταση του παιδιού κατά τη διάρκεια της νύχτας
Μαθαίνουμε από τον παιδίατρό μας να αναγνωρίζουμε το λεγόμενο αιμορραγικό εξάνθημα
Απομακρύνουμε το άρρωστο παιδί από το σχολείο ή τον βρεφονηπιακό σταθμό εως την πλήρη ανάρρωσή του και εως να είναι εκτός παραθύρου μετάδοσης για τα υπόλοιπα παιδιά , ανάλογα με τη νόσο του
Αναζητούμε άμεσα εκ νέου ιατρική βοήθεια όταν η γενική κατάσταση του παιδιού με πυρετό επηρεαστεί , όταν εμφανιστεί εξάνθημα επί πυρετού , όταν παρατηρηθούν σημεία αφυδάτωσης , όταν το παιδί εμφανίσει επεισόδιο σπασμών επί πυρετού (ακόμη κι αν έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών), αν ο πυρετός επιμένει πάνω από 5 ημέρες ακόμη κι αν το παιδί έχει εξεταστεί νωρίτερα στην πορεία νόσου, όταν οι γονείς/ φροντιστές του παιδιού σε οποιοδήποτε στάδιο της νόσου νιώσουν ότι δεν μπορούν να αναταπεξέλθουν πλήρως στην φροντίδα του παιδιού
ΒΑΣΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ - ΚΛΕΙΔΙ : κάθε περιστατικό είναι ξεχωριστό , κάθε παιδί ανταποκρίνεται διαφορετικά απέναντι σε μια νόσο , η αντιμετώπιση οφείλει να είναι εξατομικευμένη και υπάρχει κίνδυνος αν ο χειρισμός του παιδιού δεχτεί επιρροές απο ΜΜΕ , κοινωνικό περίγυρο και "παρόμοια" περιστατικά στον κοινωνικό περίγυρο . Ο παιδίατρος πρέπει να είναι εκείνος που θα διαγνώσει και θα δώσει τις οδηγίες αντιμετώπισης, εξατομικευμένα και με βάση την επιστημονική τεκμηρίωση .
Δρ. Καλλιρρόη Καμιζή
26/1/2024
Komentáře